«Այս անգամ բացակայությունս, իհարկե, 30 տարի չի տևի»

Ամերիկաբնակ երգիչ, երգահան ԷԼՈՆ ՍԱՐԱՖՅԱՆԸ 30 տարվա ընդմիջումից հետո հայրենիքում էր: Եկել էր ընտանիքի հետ` կնոջ և երեք երեխաների: «Իրատեսի» հետ զրույցում ասաց, որ երեխաներն առաջին անգամ են Հայաստանում:
Էլոն Սարաֆյանը հեղինակ է չորս տասնյակ երգերի:
Գրում է ընտանիքի մասին, ընկերների, հայրենիքի, հայոց լեզվի, չի շրջանցում նաև քաղաքական թեմաները: Ներկայումս աշխատում է իր չորրորդ սկավառակի վրա: Ամռան վերջին Լոս Անջելեսում կկայանա մենահամերգ, կներկայացվի նաև նոր ձայնասկավառակ-ալբոմը: Լոսանջելեսյան համերգին կհաջորդի երևանյան համերգը: Ամերիկաբնակ երգահանը վստահեցրեց, որ նոր երգերը ներկայացնելու է նաև հայրենիքում: Կեսկատակ, կեսլուրջ հավելեց` այս անգամ բացակայությունը, իհարկե, 30 տարի չի տևի:

-Ձեր երեխաները հայերեն գիտե՞ն:
-Այո, իհարկե:
-Ձեր կինը հայուհի՞ է:
-Իհարկե:
-Շատ դեպքերում ծնողները հայախոս են, բայց նրանց երեխաները չեն տիրապետում հայերենին:
-Դժվար է, չես կարող մեղադրել, մանավանդ եթե չես ապրում այն քաղաքամասում, որտեղ հայերն են հավաքված: Նոր սերունդը նախընտրում է անգլերեն խոսել: Իմ երեխաները երկու լեզվով էլ խոսում են:
-Ինքնությունը, լեզուն կորցնելու վտանգը Դուք Ձեր մաշկի վրա եք զգում: Պայքարի միջոց տեսնո՞ւմ եք:
-Ես երգեր ունեմ այդ թեմայով գրված: ՈՒզում եմ իմ երգերով, երաժշտությամբ սնել նոր սերնդին: Բայց, իհարկե, եթե ոչ այս, մյուս սերնդի համար ինքնությունը պահպանելու, հայերենին տիրապետելու խնդիրներն ավելի շատ են լինելու: Թեև, հիմնականում, ծնողները ջանք չեն խնայում, որ երեխաները խոսեն հայերեն:
-Համերգներ ունենո՞ւմ եք Միացյալ Նահանգներում:
-Ես գրում եմ, բայց համերգներով հազվադեպ եմ ներկայանում: Մասնագիտությամբ համակարգչային ինժեներ եմ, երաժշտությունն ինձ համար հոբբի է: Ավելի շատ համերգների մասնակցում եմ երաժիշտ ընկերներիս օգնելու համար: Իմ համերգների համար, որպես կանոն, վարձատրություն չեմ վերցնում (հիմնականում բարեգործական բնույթի են): Սխալ է, թե ոչ, չգիտեմ: Դա իմ անձնական որոշումն է:
-Ձեր երգերն ուրիշները երգո՞ւմ են։
-Ոչ:
-Հայաստանում ճանաչո՞ւմ են երգահան Էլոն Սարաֆյանին:
-Ճանաչում են, գիտեն երգերս, փողոցում մոտենում են, խնդրում լուսանկարվել: Պուշկինի փողոցում պատանիներ մոտեցան, ասացին, որ երգերն են սիրում, անգիր գիտեին երգերիս բառերը: Դա ավելին է ինձ համար, քան եթե հինգ հազար հոգի մի տեղ հավաքվեն` երգերս լսելու:
-Տարիների ընթացքում ձուլվո՞ւմ ես օտար միջավայրին, թե՞, մեկ է, օտարության զգացումը երբեք չի լքում:
-Ոչ, իհարկե, զգում ես, որ օտար երկրում ես ապրում, զգում ես, որ քո երկիրը չէ: Ես 30 տարի չեմ եղել Հայաստանում: Բայց հենց առաջին օրը, երբ դուրս եկա փողոց, քայլեցի, այնպիսի զգացողություն էր, որ երեք տարի էլ չի անցել:
-Չի՞ փոխվել Երևանը:
-Ոչ, նույնն է:
-Շենքեր են ավելացել, շենքեր են քանդվել:
-Դրանք ընդամենը շենքեր են: Զգացողությունը նույնն է: Օրինակ, առավոտյան «Նաիրի» կինոթատրոնի մոտից պոնչիկ (փքաբլիթ) գնեցինք: Գնացինք Կիևյան փողոց, որտեղ ծնվել, մեծացել եմ: Մեր տունն այլևս չկա, այնտեղ «Բարեկամություն» մետրոյի մուտքն է, բայց շատ բաներ նույնն են: Դալանի ներսի տները պահպանվել են, Փոսի դպրոցը կա, ճիշտ է, մի մեծ շենք է ավելացել դիմացը, բայց, կրկնում եմ, դրանք ընդամենը շենքեր են: Երևանը նույնն է իր մարդկանցով, աղմուկով, երթևեկությամբ, իր ջերմությամբ:
-Մեզ մոտ շատ հայտնի է Ձեր «Հայ աղջիկ» երգը: Ինչպե՞ս ծնվեց այն:
-Շատ լավն են մեր աղջիկները: Չեմ ուզում սխալ արտահայտվել, բայց, ինչպես երգում եմ ասում, «քամին տանում է նրանց բուրմունքը նաիրյան»: Ասում եմ նաև` «զարթնեք, հայ մայրեր»... ձեր ծնողական պարտքն է օտար միջավայրում իբրև հայ մեծացնել ձեր զավակներին: Ես իմ երեխաներին նույն բանն եմ ասում: Հակառակ դեպքում սփյուռքում հայությունը կվերանա:
-Հեղինակային երգը քիչ ունկնդիր ունի: Ամենո՞ւր է այդպես:
-Այո: Պիտի բառերը լսես, երաժշտությունը գնահատես: Մեծ մասը գերադասում է ավելի ռիթմիկ, այսպես ասած` «լսվող» երգեր:
-Եթե նույնիսկ կենդանի հնչողությամբ չեն երգում: Ի դեպ, ասում են` ֆոնոգրաման արգելող օրենքի կիրառումից հետո հայաստանյան շատ երգիչների համերգային «հաղթարշավը» տեղափոխվել է սփյուռք:
-Ճիշտ են ասում: ԱՄՆ-ում բոլոր այն համերգներին, որ գնացել եմ, անխտիր ֆոնոգրամայով են երգել: Դեպքեր են եղել, որ երգը չվերջացած` երգիչը բարձրախոսը հեռացրել է դեմքից: Դա նշանակում է խաբել հանդիսատեսին: Տոմս են գնում, որ քո երգը լսեն, հակառակ դեպքում՝ տանը կնստեին, ձայնագրությունը կլսեին: Այդ ձևով ես ամեն շաբաթ համերգ կտայի: Գուցե ոմանք նեղանան, բայց, իմ կարծիքով, եթե դու երգիչ ես, պետք է և՛ ստուդիայում լավ երգես, և՛ կենդանի հնչողությամբ:
-Համացանցը հնարավորություն տալիս է երգերը ներկայացնելու, տարածելու, բայց տեսահոլովակ, որպես այդպիսին, կարծես, չունեք:
-«Հայ աղջիկ» երգի 12 տարբերակ է շրջանառվում համացանցում: Երկրպագուներս են պատրաստել: Չես կարող վերահսկել: Մեկն էլ Սերժ Թանկյանի նկարով էր տեղադրել: Տեսահոլովակը կարևոր է երգի տարածման առումով: Երբեմն ինձ հարցնում են՝ ե՞րբ կլինի նոր սկավառակը: Ժամանակ է պետք, որ թողարկեմ: Ես աշխատում եմ: Արմեն Մովսիսյանը յոթ տարվա դադարից հետո վերադարձավ նոր սքանչելի երգերով: Հաճելի է լսել այդ երգերը: Հեղինակային երգեր են, երգահանը արտահայտում է իր մտորումները:
-Ի՞նչ կասեք վերջում:
-Հպարտ եմ, որ հայ եմ: Ամեն բան կանեմ, որ զավակներս էլ հայ մնան: Չփոխվենք, մնանք այնպիսին, ինչպիսին եղել ենք, ինչպիսին կանք:

Զրույցը`
Արմինե ՍԱՐԳՍՅԱՆԻ

Հեղինակի նյութեր

• Պատմության վկաները
• Վերացող ծաղիկներ
• Ձեռք մեկնելու գաղափարը առաքելության վերածվեց
• «Մի նայեք, որ փոքր է մեր երկիրը, եթե արդուկով այս սարերը հարթեցնեք, Չինաստանից մեծ կլինի»
• «Բանկ օտոման» գործողությունը ժամանակին ցնցել էր ամբողջ Եվրոպան
• «Դրսից մեզ վրա կա­րող են ազ­դել միայն ներ­սի գոր­ծիք­նե­րով»
• «Ե­րե­սուն տա­րի ձգ­վեց մեր ան­կա­խու­թ­յան պատ­մու­թ­յու­նը, մենք շա­հե­ցի՞նք»
• Մշա­կույ­թը հեռ­վից հե­ռու պահ­պա­նե­լու հույ­սով
• Անի­մա­ցիան, աշ­խարհն ու մենք
• «Մեր տա­րածք­նե­րը փոք­րա­ցան, ո­րով­հետև այդ­պես էլ չհաս­կա­ցանք, որ պետք է խմենք մեր բա­ժա­կով»
• Արվեստի ուժը
• Նոր մա­տե­նա­շա­րը ներ­կայաց­նում է արևմտա­հայ և ս­փ­յուռք­յան գրող­նե­րի
• Բե­մը կեն­դա­նու­թ­յուն է ստա­նում ա­ռայժմ միայն մա­նուկ­նե­րի հա­մար
• «Գիրք սիրողների համար սա իսկական մկնդեղ է` հյութեղ ու անտանելի»
• Հա­մաշ­խար­հա­յին դա­սա­կան­նե­րի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թ­յուն­նե­րը՝ դու­դու­կով
• «Բնակ­չու­թ­յու­նը պատ­րաստ չէ, բայց տար­վում են աշ­խա­տանք­ներ»
• Ամա­նո­րի գի­շե­րը դի­մա­վո­րե­լու են ե­կե­ղե­ցում
• «Ջա­զի մեջ զգաց­վում է ապ­րածդ ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նը»
• «Ե­թե չլի­ներ Փե­լե­շ­յա­նը, կար­ծում եմ, դեռևս գտած չէի լի­նի կի­նո­յում իմ ու­ղին»
• «Հու­շար­ձան­ներն այդ տա­րածք­նե­րի պատ­կա­նե­լու­թ­յան անձ­նագ­րերն են»

Մեկնաբանություններ